چگونه کیفیت آموزش و یادگیری را ارتقا دهیم؟

همان طور که درباره‌ی پرسش «تفکر انتقادی چیست؟» اتفاق نظر وجود دارد، درباره‌ی نحوه‌ی آموزش مؤثرتر تفکر انتقادی نیز اتفاق نظر وجود دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که عناصر تفکر انتقادی باید به‌شکل شفاف و مشخصی آموزش داده شوند؛ چراکه تحول بزرگی در نوع اندیشیدن و نوع نگاه به زندگی ایجاد می‌کنند و باعث بهبود کیفیت زندگی می‌شوند.

دانش‌آموزان و دانشجویان هم در مدارس و دانشگاه‌ها با تقویت مهارت‌های مرتبط با تفکر انتقادی و سنجشگرانه، اندیشیدن و کیفیت آموزش و یادگیری خود را بهبود می‌بخشند. تفکر انتقادی رویکردی مبتنی بر استدلال را در آن‌ها پرورش می‌دهد و بر اساس آن، دلایل موفقیت و شکست خود را ارزیابی می‌کنند و به‌شکل دقیق‌تری با مهارت‌ها، توانمندی‌ها و ایرادات خود آشنا می‌شوند. بنابراین بستر برنامه‌ریزی دقیق و درست و هدفمند را برای خود فراهم کرده‌اند و با حرکت درست در مسیر این برنامه، پیشرفت درسی را برای خود به ارمغان می‌آورند.

توجه به دو عامل زیر در شکل‌گیری تفکر انتقادی در دانش‌آموزان و دانشجویان مؤثر است:

1. نقش اصلی بر عهده‌ی مربیان، معلمان و استادان است

همه می‌دانیم که ریاضیات بر استدلال و استنباط بنا شده است. دانش‌آموزان به‌طور مداوم با مثال‌های مرتبط با استدلال قیاسی در قالب اثبات‌های ریاضی آشنا می‌شوند. با وجود این، چه تعداد از استادان و معلمان ریاضیات از این فرصت استفاده می‌كنند تا دانشجویان را به‌طور شفاف با اصول استدلال قیاسی آشنا كنند؟

یا استدلال قیاسی را با منطق استقرایی (شیوه‌ی اصلی استدلال به‌کاررفته در علم) مقایسه كنند؟

به همین ترتیب فعالیت‌های مربوط به خواندن اطلاعات و نوشتن استدلال‌ها، فرصت‌های ایدئالی را برای دانشجویان و دانش‌آموزان در کلاس‌های دانشگاه و مدرسه فراهم می‌کند که در آن شواهد (به‌شکل مقدمات یک استدلال) به نتیجه‌گیری منجر می‌شود.

به نکاتی که استادان و معلمان و مربیان برای آموزش درست تفکر انتقادی باید مدنظر قرار دهند، کم‌توجهی شده است و در ادامه باید با طراحی فعالیت‌ها، ارائه‌ی تکالیف مرتبط و نظارت بر اجرای درست آن‌ها، پیگیری شود.

2. تعیین روش‌های شفاف و منحصربه‌فرد

روش‌های مشخصی که به بهبود توانایی تفکر انتقادی دانش‌آموزان کمک می‌کند، درنهایت به سامان‌دهی و نظم بهتر این موضوع یاری می‌رساند و جلوی به‌هم‌ریختگی ذهنی و فکری را می‌گیرد.

یکی از حیطه‌های اصلی که بر توسعه‌ی مهارت‌های عملی تفکر انتقادی، تأثیر بسزایی دارد، حیطه‌ی آموزش است؛ جایی که دانش‌آموزان در برنامه‌های آماده‌سازی معلمان و مربیان می‌توانند با استفاده از روش‌های منحصربه‌فرد، اصول اساسی درست‌اندیشیدن و درست‌فکرکردن را بیاموزند.

منبع: www.insidehighered.com